Dla kogo – na jakich warunkach – i uchwalone już zmiany DODATEK MIESZKANIOWY Zastępca Prezesa Zarządu,Zastępca Dyrektora do spraw Ekonomicznych: mgr Teresa Ślązkiewicz W społeczeństwie obok osób zamożnych, dobrze sytuowanych, jest grupa ludzi z trudem wiążących przysłowiowy koniec z końcem. Są oni także pośród członków i mieszkańców zasobów Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Sytuacja pandemii COVID-19 jeszcze to potęguje. Dynamika zdarzeń politycznych, gospodarczych, społecznych i siłą rzeczy legislacyjnych skłania mnie do dokonania prezentacji stanu obecnego przyznawania dodatku mieszkaniowego, a także do wybiegnięcia w przód, bo wszystko właśnie się dzieje. Uważam za konieczne zasygnalizowanie członkom Spółdzielni, że trwają finalne prace nad „pakietem mieszkaniowym", które (chyba) zostaną w listopadzie br. zakończone, a z dobrodziejstwa nowych zasad, uwzględniających sytuację COVID-ową, można będzie skorzystać tylko wtedy, gdy stosowny wniosek złoży się do końca marca przyszłego roku. Nadto wprowadzana COVID-owa dopłata do dodatków mieszkaniowych mogąca sięgnąć maksymalnie nawet do 1500 zł, obowiązywać będzie tylko przez pół roku. Czasu na wszystko będzie więc mało. SKĄD SIĘ WZIĘŁY DODATKI MIESZKANIOWE Zacząć wypada od podstawy prawnej dodatku mieszkaniowego. Powołano go ustawą z 21 czerwca 2001 roku, którą potem zmieniano. Obowiązujący aktualnie tekst jednolity ustawy opublikowany został w Dzienniku Ustaw z 2019 roku pod pozycją 2133. W niedługim czasie i on wszakże ulegnie zmianie, bowiem Sejm już uchwalił kolejne ważne zmiany, jakie wejdą w życie na początku 2021 roku – ale o nich piszę na końcu tego artykułu. Na razie informacja o obowiązujących głównych kryteriach, bo te nadal będą obowiązywały. Dodatki są pomocą finansowaną z budżetu państwa, ale realizowaną poprzez samorządy terytorialne, w praktyce zaś przez powołane przez nie ośrodki pomocy społecznej. W Katowicach Miejski OPS posiada swoją główną siedzibę przy ul. Jagiellońskiej oraz dziesięć terenowych punktów pomocy społecznej. Ich dane adresowe publikowane są w wydaniu nr 357 na str. 11. Obecnie, w październiku br., z pomocy w opłatach za mieszkania w formie dodatku mieszkaniowego z MOPS korzystało 221 gospodarstw domowych w zasobach KSM (dotyczy to 1,16% ogółu spośród 19100 mieszkań w naszej Spółdzielni) w tym 3 lokale mieszkalne na umowę najmu (których jest 51). Z tego tytułu w październiku na konto Spółdzielni wpłynęła kwota zł. Dla porównania: w analogicznym okresie października 2019 r. z tej formy pomocy korzystały 242 gospodarstwa domowe (1,27% ogółu mieszkań w Spółdzielni) w tym 3 lokale mieszkalne na umowę najmu i wpłynęło wówczas z tego tytułu na konto KSM Spółdzielni zł. Naturalnie bardzo zachęcam wszystkich, którzy – zapoznawszy się z warunkami uzyskiwania dodatku mieszkaniowego – stwierdzą, że ich sytuacja odpowiada wymaganiom, by skorzystali z tej formy pomocy. PODSTAWOWE KRYTERIA Przyznanie dodatku mieszkaniowego uwarunkowane jest spełnieniem trzech podstawowych wymogów zawartych w ustawie tj.: posiadania tytułu prawnego do zajmowanego lokalu, posiadania odpowiedniej (niskiej) wysokości średniego miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku, zajmowania lokalu o określonej ustawą powierzchni – oznacza to, że odpowiednio do liczby osób w gospodarstwie domowym powierzchnia lokalu nie może przekraczać powierzchni tak, jak w tabeli poniżej. Powierzchnia Dopuszczalne odstępstwo Dopuszczalne odstępstwo normatywna +30% +50% dla 1 osoby 35 m2 45,5 m2 52,5 m2 dla 2 osób 40 m2 52 m2 60 m2 dla 3 osób 45 m2 58,5 m2 67,5 m2 dla 4 osób 55 m2 71,5 m2 82,5 m2 dla 5 osób 65 m2 84,5 m2 97,5 m2 dla 6 osób 70 m2 91 m2 105 m2 Jeśli w lokalu mieszka więcej niż 6 osób – dla każdej następnej osoby zwiększa się powierzchnię normatywną o 5 m2. Ponadto, gdy w lokalu mieszka osoba niepełnosprawna, poruszająca się na wózku, lub jeżeli niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w odrębnym pokoju, wielkość powierzchni normatywnej zwiększa się o 15 m2. Przy ustalaniu powierzchni użytkowej lokalu bierze się pod uwagę wszystkie pomieszczenia, takie jak: pokoje, kuchnie, spiżarnie, przedpokoje, alkowy, hole, korytarze, łazienki i inne pomieszczenia, służące potrzebom mieszkalnym i gospodarczym. Nie wlicza się: balkonów, tarasów, loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek na opał. WAŻNE USZCZEGÓŁOWIENIA Ustalona na cele dodatku mieszkaniowego powierzchnia użytkowa mieszkań powinna być zgodna z określoną w ustawie (powierzchnia normatywna). Jednak dodatek mieszkaniowy przysługuje także w sytuacji, gdy powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego przekracza normatywną powierzchnię, ale nie więcej niż o 30% albo 50%, pod warunkiem, że udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej tego lokalu nie przekracza 60%. Dodatek nie jest przyznawany, jeśli na osobę przypada więcej metrów kwadratowych powierzchni lokalu, niż dopuszcza ustawa. Wymagane jest posiadanie tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego, uprawniającego do ubiegania się o dodatek mieszkaniowy, który przysługiwał będzie: najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych, osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach, stanowiących ich własność, a także właścicielom samodzielnych lokali mieszkalnych, innym osobom, mającym tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszącym wydatki, związane z jego zajmowaniem, osobom, zajmującym lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekującym na przysługujący im lokal zamienny lub najem socjalny lokalu. Bardzo istotne jest kryterium dochodowe. Dochód gospodarstwa domowego oblicza się, dodając wszystkie dochody brutto pomniejszone o koszty uzyskania przychodu i składki na ubezpieczenia społeczne (składki emerytalne, rentowe i chorobowe) osób, które stale zamieszkują razem w tym gospodarstwie. Tutaj ważna uwaga: muszą to być dochody brutto (czyli z podatkiem) pomniejszone o koszty uzyskania przychodu i składki na ubezpieczenie społeczne faktycznie wypłacone w okresie trzech ostatnich miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku. Za dochód uważa się wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania oraz po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, chyba, że zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. Do celów obliczenia dodatku mieszkaniowego do dochodu przykładowo zalicza się: Wynagrodzenie za pracę, emerytury, renty, wynagrodzenie z umów o dzieło, zlecenia i agencyjnych, diety, zasiłki stałe z pomocy społecznej, zasiłki rodzinne, wychowawcze, pogrzebowe, zasiłki dla bezrobotnych, przedemerytalne, dodatki kombatanckie, stypendia studenckie, alimenty, jednorazowe odprawy, nagrody pieniężne, uzyskaną kwotę ze sprzedaży mieszkania lub samochodu, dochody z prowadzenia gospodarstwa rolnego. WYLICZENIE ŚREDNIEGO DOCHODU Średni dochód na miesiąc oblicza się, dzieląc dochód gospodarstwa domowego przez trzy (liczba miesięcy) i przez liczbę osób w gospodarstwie domowym. O dodatek można się ubiegać, jeżeli po obliczeniu okazuje się, że średni dochód na jedną osobę nie przekracza: najniższej emerytury, wysokości 175% najniższej emerytury (brutto) dla osoby mieszkającej samotnie (w gospodarstwie jednoosobowym od r. jest to kwota 2100,00 zł), wysokości 125% najniższej emerytury (brutto) dla rodziny, w której są co najmniej dwie osoby (w gospodarstwie wieloosobowym od r. jest to kwota 1500,00 zł), nie przyznaje się dodatku, jeśli jego wysokość miałaby być niższa niż 2% najniższej emerytury w dniu wydania decyzji; Wysokość dodatku mieszkaniowego stanowi różnicę pomiędzy wydatkami za użytkowanie lokalu, przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową lokalu, a kwotą stanowiącą wydatki ponoszone przez osobę otrzymującą dodatek w wysokości: 15% dochodów gospodarstwa domowego w przypadku osoby samotnej, 12% dochodów gospodarstwa domowego w gospodarstwie 2 do 4-osobowym, 10% dochodów gospodarstwa domowego w gospodarstwie 5-osobowym i większym. Wyjątkiem jest sytuacja, w której średni miesięczny dochód na osobę w rodzinie jest równy lub wyższy od 150% kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym i 100% tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym, wówczas dla celów obliczenia dodatku przyjmuje się: – 20% dochodów gospodarstwa domowego w gospodarstwie jednoosobowym, – 15% dochodów gospodarstwa domowego w gospodarstwie 2 do 4-osobowym, – 12% dochodów gospodarstwa domowego w gospodarstwie 5-osobowym i większym. Do wydatków za użytkowanie lokalu zalicza się: czynsz, opłaty związane z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokale mieszkalne w spółdzielni mieszkaniowej, zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną, odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego, inne opłaty za używanie lokalu mieszkalnego, opłaty za energię cieplną, wodę, odbiór nieczystości stałych i płynnych, wydatek stanowiący podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału. Wydatkiem za użytkowanie lokalu nie jest ubezpieczenie, podatek od nieruchomości, opłata za wieczyste użytkowanie gruntów, opłata za gaz przewodowy i energię elektryczną. Jeżeli wnioskodawca zajmuje część lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, przy ustalaniu wydatków na mieszkanie uwzględnia się jedynie wydatki, przypadające na tę część lokalu lub domu. Wydatki na normatywną powierzchnię zajmowanego lokalu mieszkalnego oblicza się, dzieląc wydatki za ten lokal przez jego powierzchnię użytkową i mnożąc uzyskany w ten sposób wskaźnik przez normatywną powierzchnię określoną w ustawie Jeżeli osoba, ubiegająca się o dodatek mieszkaniowy, zamieszkuje w lokalu mieszkalnym lub domu nie wchodzącym w skład mieszkaniowego zasobu gminy (np. wynajmuje mieszkanie od osoby prywatnej, mieszka w lokalu spółdzielczym itp.) do wydatków, przyjmowanych dla celów obliczenia dodatku mieszkaniowego, zalicza się: wydatki, które w wypadku najmu lokalu mieszkalnego byłyby pokrywane w ramach czynszu, lecz wyłącznie do wysokości czynszu, jaki obowiązywałby dla danego lokalu, gdyby lokal ten wchodził w skład zasobu mieszkaniowego gminy, opłaty, poza czynszem, które obowiązywałyby w zasobie mieszkaniowym gminy, gdyby ten lokal wchodził w skład tego zasobu. WYPŁATA DODATKU MIESZKANIOWEGO Dodatek przyznawany jest na okres sześciu miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu złożenia wniosku. Dodatek mieszkaniowy wpływa na konto administratora domu (Spółdzielni) i pomniejsza w ten sposób należność osoby, starającej się o pomoc. W przypadku właścicieli domów jednorodzinnych dodatek wypłacany jest osobie starającej się o dodatek, bezpośrednio. – Ryczałt na opał może być wypłacany bezpośrednio osobie, starającej się o dodatek. WSTRZYMANIE WYPŁATY DODATKU Jeżeli osoba, której przyznano dodatek, nie opłaca na bieżąco czynszu za lokal, to wypłata dodatku jest wstrzymywana do czasu pokrycia zaległości. Decyzja o przyznaniu dodatku wygasa, jeżeli zaległości nie zostaną pokryte w ciągu trzech miesięcy od dnia wydania decyzji wstrzymującej. NAJNOWSZY „PAKIET MIESZKANIOWY" Awizowany na początku artykułu „pakiet mieszkaniowy", czyli oficjalnie: projekt „ustawy o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa" przygotowało Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii. Skierowany do Sejmu 6 sierpnia 2020 roku został uchwalony jako ustawa 28 października 2020 roku głosami „za" aż 430 posłów, z 3 przeciw i 10 wstrzymującymi się. Artykuł 11 tej ustawy (będący wielostronicowym tekstem nowelizacji w wielu dotychczasowych ustawach) wprowadza sporo istotnych zmian związanych z dodatkami mieszkaniowymi. Ich wejście w życie (jak i całej ustawy) uwarunkowane jest zakończeniem procesu legislacyjnego, to znaczy procedowania nad ustawą w Senacie, ponownego debatowania w Sejmie nad ewentualnymi poprawkami Senatu oraz podpisaniem ustawy przez prezydenta RP i jej ogłoszeniem w Dzienniku Ustaw. Tu istotna uwaga: – podstawowe, dotychczasowe zasady i normatywy, jakie wcześniej przedstawiłam, nadal będą obowiązywały i zainteresowani dodatkiem COVID-owym muszą w pierwszej kolejności spełniać kryteria ustawy o dodatkach mieszkaniowych. By przedstawić Państwu główne wprowadzane zmiany korzystam z wyjaśnień opublikowanych na stronie internetowej Ministerstwa RPiT. Tak wyglądają one w rządowym omówieniu: UPROSZCZONA PROCEDURA „Dodatki mieszkaniowe to świadczenia, które przysługują osobom w najtrudniejszej sytuacji materialnej. Przygotowaliśmy nowe przepisy, które usprawnią system dodatków mieszkaniowych oraz wyeliminują wątpliwości interpretacyjne. Będą też bardziej adekwatne do potrzeb adresowania wsparcia, jakim jest dodatek mieszkaniowy. I, co ważne, proponujemy także wyłączenie dodatków spod egzekucji administracyjnej oraz komorniczej. Osobom, które mają niskie dochody, będzie łatwiej i szybciej ustalić, czy mogą z nich skorzystać. Po zmianach próg dochodowy będzie liczony od kwoty netto (czyli „na rękę"), a nie, tak jak dotychczas, od dochodu ubruttowionego, czyli po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe. Ujednolicimy także definicję dochodu, tak by w przypadku różnych przepisów z zakresu mieszkalnictwa funkcjonowała jedna definicja (jedna definicja dochodu w: Mieszkaniu na Start, TBS-ach, Funduszu Dopłat, mieszkaniach komunalnych). A podstawą do ustalenia progu dochodowego na potrzeby ustalenia prawa do dodatku będzie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, a nie dotychczasowy wskaźnik, tj. kwota najniższej emerytury. Projektowane przepisy zwiększają też ochronę danych osobowych, w tym danych wrażliwych, osób pobierających dodatek mieszkaniowy. Proponowane rozwiązania nie spowodują również zwiększenia wydatków gmin na dodatki mieszkaniowe." POMOC DLA NAJEMCÓW DOTKNIĘTYCH EKONOMICZNYMI SKUTKAMI COVID-19 „Planujemy, by najemcy mieszkań mogli, po spełnieniu odpowiednich warunków, otrzymać dopłatę do dodatku mieszkaniowego. Nowe przepisy mają dotyczyć najemców mieszkań komunalnych, towarzystw budownictwa społecznego, spółdzielczych czy też wynajętych od osoby prywatnej lub firmy. Projektowane wsparcie przewiduje możliwość ubiegania się o dodatki mieszkaniowe, powiększone o dopłatę z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Proponujemy wyższe dodatki mieszkaniowe dla najemców, w tym także na rynku komercyjnym – do 1500 zł miesięcznie przez pół roku, na pokrycie do 75% czynszu. Dopłata do czynszu, finansowana z budżetu państwa (ze środków z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19) będzie przyznawana przez gminę razem z dodatkiem mieszkaniowym tym gospodarstwom domowym, które wniosek o te świadczenia złożą do 31 marca 2021 r. Osoby te będą zobowiązane do wykazania, że w ostatnich trzech miesiącach ich średni miesięczny dochód nie tylko upoważnia do otrzymania dodatku mieszkaniowego, ale też był o co najmniej 25 % niższy niż w 2019 r. (np. na podstawie PIT za 2019 r.). Dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę będzie przysługiwał, jeżeli najemca był najemcą lokalu mieszkalnego przed 14 marca 2020 r. Poza tym proponujemy, aby zarówno dodatek, jak i dopłata mogły zostać przyznane nie tylko na pokrycie opłat przyszłych, ale i za okres ubiegły, nie wcześniejszy jednak niż od 1 kwietnia 2020 r. Dodatek z dopłatą w dalszym ciągu byłby przyznawany na opłaty za okres 6 miesięcy, ale dzięki temu mógłby zostać przeznaczony na uregulowanie zaległości czynszowych z poprzednich miesięcy. Wysokość dopłaty ma stanowić różnicę między kwotą dodatku mieszkaniowego powiększonego o dopłatę do czynszu, przyznanego na zasadach projektowanej ustawy, a kwotą dodatku mieszkaniowego, jaka zostałaby przyznana na zasadach ogólnych ustawy. Kwota dopłaty ma być wyszczególniana w decyzji przyznającej dodatek mieszkaniowy, powiększony o tę dopłatę. Rozwiązanie to ma ułatwić rozliczenie środków przekazywanych gminie na wypłatę dopłat. Środki na wypłatę dopłat do dodatków mieszkaniowych przekazywane będą gminie – na jej wniosek – przez wojewodę." Z poważaniem TERESA ŚLĄZKIEWICZ